W ostatniej scenie filmu Dyktator, Charlie Chaplin, grający jednocześnie postać żydowskiego fryzjera oraz Hynkla – przywódcy państwa Tomania; wygłasza – jako fryzjer, przez pomyłkę obsadzony w roli dyktatora – płomienną mowę. „Wypędźmy z serc bariery narodowe, wypędźmy chciwość, nienawiść i brak tolerancji. Walczmy o mądry świat, w którym nauka i postęp dadzą nam wszystkim szczęście. W imię demokracji, zjednoczmy się!” – krzyczy bohater, by chwilę później zamilknąć. Jego twarz zmienia się, a uśmiech znika zastąpiony grymasem przerażenia. Tłum wiwatuje, reaguje tak samo jak na wystąpienie prawdziwego dyktatora, tłum słyszy to, co chce usłyszeć – przesłanie siły i zjednoczenia. Ostatnia scena, nie jest zatem tak optymistyczna jak można by sądzić. Jest przewrotna, niejednooznaczna i zawiera w sobie potencjał różnorodnej interpretacji. Podobnie hasło „Let’s unite”. Z jednej strony może być rozpatrywane w kontekście pozytywnych zrywów społecznych, kiedy grupa działa w imię istotnych wartości takich jak np. pomoc uchodźcom; z drugiej w kontekście zrywów ideologicznych, zawierających treści ksenofobiczne i jednoznacznie negatywne. Oczywiście powyższe zdanie jest dużym uogólnieniem i uproszczeniem; to co pozytywne, może stawać się po czasie negatywne i odwrotnie; może też nie być ani takie, ani siakie. W świetle psychologii społecznej, należałoby pamiętać, że jednoczenie się w obrębie grupy zawsze obciążone jest ryzykiem występowania takich zjawisk jak: myślenie grupowe, czy polaryzacja grupy. W tym sensie umniejszanie wartości członków należących do innej grupy staje się wysoce prawdopodobne. Dyktator Chaplina, choć jest obrazem sprzed ponad 80-lat, niepokojąco nie traci na aktualności. Zwraca uwagę nie tylko na demagogiczną postać dyktatora, mechanizmy manipulacji władzy, bezmyślność a właściwie jednomyślność tłumu, ale także wskazuje na pułapki systemu demokratycznego. Choć powyższy opis wskazuje na upolitycznienie tematu, zachęcamy studentów i studentki do różnorodnej interpretacji i do czerpania inspiracji również spoza obszaru nauk politycznych i społecznych.

Hasło „Let’s unite” można odnieść do współpracy pomiędzy:

– dwoma jednostkami, np. w parze miłosnej, grupie artystycznej
– poszczególnymi komórkami, czy elementami organizmów żywych
– ekosystemami
– członkami danej kultury (wschodnia kultura kolektywistyczna versus zachodnia indywidualistyczna)

W końcu „Let’s unite” dotyczy każdego/każdej z nas, jako istoty społecznej, szukającej bliskości czy grupy odniesienia w procesie kształtowania tożsamości. „Let’s unite” może zatem wskazywać na rozmaite procesy, także na konieczność dostrzeżenia prostego faktu, że nie jesteśmy jedynymi mieszkańcami planety, że funkcjonujemy jak składowe większej, kosmicznej całości.

Zachęcamy do własnych rozważań i otwartego traktowania tematu.

Proponowane obszary tematyczne do wyboru:

– Inny i Obcy
– Tożsamość jako konstrukt społeczny i kulturowy
– Na styku kultur (tereny przygraniczne, kraje zamieszkiwane przez różne grupy etniczne, zjawisko akulturacji)
– Poza państwem (problem bezpaństwowości i bezpaństwowców)
– Wyspa jako stan umysłu (szeroko pojęty problem izolacji)
– Pamięć krajobrazu (kulturotwórcza rola środowiska naturalnego versus wpływ działalności człowieka na środowisko naturalne)
– Człowiek-Zwierzę, w stronę posthumanizmu
– Nomadyzm (problem przymusowego versus dobrowolnego przemieszczania się)
– The day after (momenty znaczące jako doświadczenie indywidualne i zbiorowe)

Literatura dotycząca zagadnienia „Let’s Unite”

1. Boski P., Różycka – Tran J., Sorokowski P., Podróże psychologiczne przez kultury świata, Wydawnictwo Sorus, Poznań 2015;
2. Garcia H., Miralles F., Shinrin – Yoku. Japońska sztuka czerpania mocy z przyrody, Wydawnictwo Znak, 2018
3. Hari J., Jak odzyskać siebie i utracone więzi. Wyjść z depresji i odnaleźć nadzieję, Wydawnictwo Feeria, 2020
4. Hem M., Jak zostać dyktatorem. Podręcznik dla nowicjuszy, Wydawnictwo Agora, 2016
5. Kapuściński R., Ten Inny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2013;
6. Myers D. G., Psychologia Społeczna, Wydawnictwo Zysk i S-Ka, 2003
7. Orwell G., Rok 1984, Wydawnictwo Greg, 2021
8. Snyder T., O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku, Społeczny Instytut
9. Wohlleben P., Nieznane więzi natury, Wydawnictwo Otwarte, 2017
10. Woolf V., Własny Pokój [w:] Własny pokój, Wydawnictwo OsnoVa, 2019
11. Filozofia a zagłada, red. Jałowik D., Mocak 2021
12. Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe, red. Kofta M., Bilewicz M., Wydawnictwo PWN, Warszawa 2011;
13. Zrozumieć zagładę. Społeczna psychologia Holocaustu, red. Newman L. S., Erber R., Wydawnictwo PWN, Warszawa 2009;

Filmy:

Brook P., Władca much, Wielka Brytania, 1963
Chaplin Ch., Dyktator, USA, 1940
Gnoiński L, Jarocin. Po co wolność, 2016
Herzog W., Wasiukow D., Szczęśliwi ludzie: rok w Tajdze / Happy People. A Year in the Taiga, film dokumentalny, Niemcy, 2010
Wadleigh M., Woodstock, trzy dni pokoju i muzyki / Woodstock, 3 Days of Peace & Music, film dokumentalny, USA, 1970
Crawford J., Totalna katastrofa: Woodstock 99 / Trainwreck: Woodstock ’99, serial dokumentalny, USA

źródła internetowe:

https://fronetyczny.wordpress.com/2019/06/01/wzajemne-zranienia-klasowe/
https://kulturaliberalna.pl/2019/10/08/zestawienie-powiesci-polityka-wladza/
https://rozdzielchleb.pl/przyspiesz-manifest-akceleracjonistycznej-polityki/